KÝ ỨC SÔNG QUÊ

KÝ ỨC SÔNG QUÊ

05:26 19 thg 6 2011Công khai12 Lượt xem 0

  Cũng như bao làng quê khác. Làng tôi cũng có con sông,bến nước, con đò. Con sông có tự thuở nào không rõ, nghe người ta kể vào thời nhà Nguyễn có Ngài hậu quân, quê ở thôn Đạo Đầu dẫn dân công đào tiếp từ làng La Duy đến làng Cu Hoan. Dòng sông Vĩnh Định trong mát hiền hoà chạy dọc theo địa hình làng, bên bồi bên lở, ngăn cách làng tôi với làng Trà Trì và Văn Vận. Dọc theo bờ sông có những hàng tre xanh nghiêng mình soi bóng hoặc những cây cừa tán rộng là nơi neo đậu nghỉ mát của dân chài. 
   Ngày xưa, khi tôi còn nhỏ thường được mẹ dẫn ra tắm ở dòng sông. Đường xuống bến rộng thênh thang, hai bên đường là những hàng cây mướp hoa vàng rực rỡ, quả treo lủng lẳng, những cây cà quả trắng nõn nà xen lẫn những nụ hoa tim tím. Hàng hàng cây thuốc lá ngọn to xoè xếp tầng tầng rung rung theo gió nhẹ thổi qua. Xa nhìn bên kia sông có ngôi miếu nhỏ nấp mình sau đám cây lau nở bông trắng xoá.  
   Tôi lớn dần theo dòng sông cũng như bao người dân quê khác, tuổi thơ tôi gắn liền với dòng sông. Sáng sáng, chiều chiều ra sông tắm mát, bơi lội và nô đùa. Bao cô thôn nữ quang gánh ra sông gánh nước, vì thời đó chưa có giếng nước như bây giờ. Bến nước được xây dựng theo từng bậc thang có chỗ để giặt quần áo.
     Ngồi bên bờ nước chúng tôi dùng cát ướt lẫn với nước cho nhỏ giọt tạo thành những lâu đài tuyệt đẹp. Nhìn những ông ngư dân mình trần, nước da đen bóng thân hình lực lưỡng như những võ sĩ quăng chài bắt cá rất thích thú. Rồi những ghe xuồng nhỏ vây quanh như một trận đánh với sơ đồ hình bát quái, họ gõ gõ vào các thanh gỗ trên xuồng đều đặn tạo nên những âm thanh lóc cóc, lòng còng để đuổi vây cá vào vùng đánh bắt thật điêu luyện. Chiếc thuyền lớn dương càng như cái dũi từ từ nâng lên, những chú cá chạy tung toé nước, nhảy lanh chanh, lòng họ mừng vui hớn hở.
  Đâu đó, dưới những cây dưa, cây quả, chú dế đang gồng mình oai phong reng reng tự đắc như vừa thắng trận sau cuộc chọi dế, lũ chúng tôi lại chia nhau rình mò đi tìm.
   Thi thoảng, những chiếc xuồng máy chở khách từ chợ Ngô Xá lên thị xã Quảng Trị hay Đông Hà và ngược lại tạo nên những con sóng nhỏ xô đuổi nhau vỗ vào bờ làm tan vở những lâu đài cát của chúng tôi.
   Một vài chiếc thuyền chèo thả buồm lướt nhẹ trên sông, chở đầy hàng hoá của các thương nhân, họ đang đi về tận đâu đâu bình thản không vội vàng, chiếc áo phập phồng theo làn gió, họ đang thả hồn theo cơn gió nhẹ hiu hiu nhìn mây trời trôi trên sông nước hữu tình.
  Những bè tre từ Ba lòng được ghép với nhau người đứng trên chống trôi theo nước về xuôi. Dòng sông là một con đường thông thương nối liền các vùng quê.
   Đêm đến, dòng sông như được thả hoa đăng ven bờ, người đánh bắt tôm với những ngọn đèn dầu đặt trong các chai nước suối cắt miệng chèo ghe nhỏ thoăn thoắt dọc dòng sông. Tiếng nói tiếng cười vui vẻ vang vọng trong đêm vắng.Văng vẳng xa đưa tiếng hò của người đi chợ Phiên trên con đò dọc “ hò ơ, sông dài bờ rộng bến cô liêu”.
     Vào những đêm trăng sáng tỏ,dòng sông ánh lên một màu trắng bạc lấp lánh như thủy ngân. Dân làng sau một ngày làm đồng vất vả cùng nhau ra sông tắm mát, rũ sạch những lo toan ưu phiền và mệt nhọc của ngày thường để rồi chìm sâu trong giấc ngủ. Trẻ con nô đùa trên những bãi cát bồi. Hình ảnh một làng quê thanh bình, dân quê hiền lành và chất phác. Con sông là mạch sống của họ. Những máy bơm nước nổ đều đều vẫn miệt mài đưa nước vào đồng ruộng cho mùa bội thu.
    Đến mùa lũ, nước từ thượng nguồn đổ về mang theo bao phù sa đổ vào đồng ruộng, bờ nương cho đất thêm màu mỡ, cá tôm cũng về theo để sinh sôi nảy nở nuôi sống dân chài.
   Thế rồi chiến tranh xảy ra, nhân dân li tán, dòng sông vắng lặng. Sông nằm yên nghe tiếng quân đi, đôi khi sông nín thở vì tiếng bom gầm đạn réo. Bao nhiêu trai làng lên đường ra mặt trận, họ từ biệt dòng sông với bao tình cảm thân thương với bao hò hẹn đôi lứa, để rồi có người vĩnh viễn không về lại với dòng sông nơi có người con gái xoã tóc ngồi đợi bên bến nước. Hoà bình lập lại, công trình thuỷ lợi Nam Thạch Hản được xây dựng đưa nước đi khắp ruộng đồng, dòng sông bị chặn lại nước ngưng chảy, con sông hẹp dần bèo rong che kín mặt sông khi nắng hạn, bến nước bị vùi lấp, đường xuống sông không còn nữa, cỏ rác thả đầy sông, hàng trăm tấn thuốc độc trừ sâu trừ cỏ ở các đồng ruộng theo các con kênh đào chảy xuống sông chẳng còn ai quan tâm nữa. Trẻ con không còn chỗ để tập bơi. Bãi cát giờ đây là một rừng cây sắn cao quá đầu người, không còn lối đi che khuất cả dòng sông
    Việc đánh bắt cá theo truyền thống không còn, thay vào đó là những giàn rớ quay như nâng cả khúc sông lên bờ để bắt cá. Đêm đến con sông vắng lặng chẳng khác nào khe suối của những vùng hoang sơ không một tiếng người chỉ còn nghe tiếng ếch nhái , ểnh ương, len lỏi một vài ánh đèn pin như những thợ săn nơi rừng rậm đang rình mò săn mồi của những tay xung điện bắt cá tận diệt hết cả từng con tép nhỏ. Cá ở thượng nguồn không về được, nguồn sông cạn dần dân chài phải kiếm kế sanh nhai khác .
    Quê nghèo xưa nay đã khấm khá hơn nhiều, không còn cảnh nhà tranh vách đất. Đời sống kinh tế đầy đủ, đình chùa miếu mạo khang trang, nhà thờ họ tộc đã được xây dựng lại mới để thờ tự theo ước nguyện tâm linh của dân làng. Đường làng ngõ xóm bê tông hoá sạch sẽ, mọi việc đều tốt cả v.v…Nhưng con sông đang chết dần, bến nước còn đâu? chẳng ai còn để ý nữa.
    Xin mượn mấy vần thơ của anh Hồ Văn Điệu (có chỉnh sửa) để nói lên cảnh của dòng sông hôm nay.
Trời còn mưa lụt giữa mùa đông
Vĩnh Định-Sông nay đã đổi dòng
Lũ đến, nước xuôi vùng phá biển
Lũ xong, dòng ngược Bích La Đông
Bập bềnh cỏ rác, khi mưa xuống
Chi chít bèo rong, lúc nước ròng
Ô nhiễm  môi trường không kể xiết
Có nghe tiếng nói của dòng sông
     Ngô Xá Tây ngày 17- 6 -2011